Το πρώτο βήμα έγινε κατά τη διάρκεια της Τριμερούς στις 15 Οκτωβρίου στη Νέα Υόρκη. Εκεί κρίθηκε και συμφωνήθηκε η παραπέρα διαδικασία. Ο Ερσίν Τατάρ εγκατέλειψε τη γραμμή ότι χωρίς εκ των προτέρων αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας των Τουρκοκυπρίων δεν πρόκειται να προσέλθει σε διάλογο. Η Τουρκία μέσω κυρίως της επιμονής του Τούρκου ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, τον έπεισε να προσέλθει στη συνάντηση χωρίς προϋποθέσεις. Στην ίδια συνάντηση ανάλογο βήμα έκανε και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, ο οποίος κλήθηκε να επιβεβαιώσει ενώπιον του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και του Τ/Κ ηγέτη τα λεγόμενά του ότι επιθυμεί επανέναρξη των διαπραγματεύσεων απ' εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά, χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις. Δηλαδή η ε/κ πλευρά αποδέχεται την πολιτική ισότητα των Τ/Κ, που εκφράζεται κυρίως μέσω την εκ περιτροπής Προεδρία και την αποτελεσματική τους συμμετοχή στη διακυβέρνηση διά της μίας τ/κ ψήφου στις αποφάσεις του Υπουργικού.
Το δεύτερο βήμα
Το δεύτερο βήμα συμφωνήθηκε να γίνει στην Κύπρο μέσω κάποιων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Το κυριότερο εξ αυτών αφορά το άνοιγμα περισσότερων οδοφραγμάτων για ευκολότερη επικοινωνία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Το θέμα εν πρώτοις φαίνεται εύκολο, ωστόσο υπάρχουν διαφωνίες σε σχέση με τη γεωγραφία. Η τ/κ πλευρά επιθυμεί να ανοίξουν δύο οδοφράγματα στη Λευκωσία, κάνοντας (στο πρόσφατο παρελθόν) ονομαστική αναφορά στη Μια Μηλιά, η ε/κ πλευρά επιθυμεί το άνοιγμα οδοφραγμάτων που προσφέρουν άμεσες και πρακτικές διευκολύνσεις. Αν ανοίξει, π.χ., το Πυρόι γύρω στις 10.000 κάτοικοι της Αθηένου και των γύρω χωριών θα μπορούν να φτάνουν στη Λευκωσία 20 λεπτά ενωρίτερα, βοηθώντας επιπλέον την αποσυμφόρηση του αυτοκινητόδρομου προς Λευκωσία τις πρωινές και τις βραδινές ώρες. Το ίδιο ισχύει και για τα Κόκκινα. Αν ανοίξει αυτή η περιοχή διευκολύνονται τα μάλα οι κάτοικοι του Κάτω Πύργου. Προς το παρόν δεν έχουν ληφθεί κάποιες αποφάσεις, αν και εδώ και μερικές βδομάδες συναντιούνται οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών, Μενέλαος Μενελάου και Γκιουνές Ονάρ. Τα πράγματα, σύμφωνα με πληροφορίες, θα μπορούσαν να κινηθούν πολύ γρήγορα αλλά αυτό δεν καθίσταται εφικτό αφού εμπλέκονται στις συζητήσεις από την πίσω πόρτα ο Ταχσίν Ερτουγρούλογλου και ο πρώην Τ/Κ διαπραγματευτής Εργκούν Ολγκιούν. Η ε/κ πλευρά δεν έχει πρόβλημα να αποδεκτεί το άνοιγμα στη Μια Μηλιά, θα επιμένει ωστόσο στο Πυρόι, κάτι που δεν είναι αποδεκτό από τον τουρκικό στρατό. Από πλευράς ΟΗΕ πάντως αυτό που αναμένεται είναι να ανοίξουν ένα ή δύο οδοφράγματα για να ολοκληρωθεί το δεύτερο βήμα, θεωρώντας δευτερεύον ποιες περιοχές θα ανοίξουν.
Το τρίτο βήμα
Το τρίτο βήμα προετοιμάζεται στη Νέα Υόρκη από τον Γενικό Γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες και τη βοηθό γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, και αφορά τη σύγκληση μιας πενταμερούς ή πολυμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό. Η διάσκεψη θα πραγματοποιηθεί είτε στη Νέα Υόρκη είτε στη Γενεύη και στόχος είναι να μπει στα βαθιά με αντικείμενο την επίτευξη τελικής λύσης.
Αυτό που ενδιαφέρει κατά κύριο λόγο την ε/κ πλευρά είναι η συζήτηση για τον τελικό χάρτη στο εδαφικό στη λογική των συντεταγμένων που τέθηκαν στο Μοντ Πελεράν και υποβλήθηκαν επισήμως στη Γενεύη και βεβαίως οι Εγγυήσεις, υπό την έννοια ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν θεωρεί ότι σε μια χώρα-μέλος της ΕΕ είναι αναγκαία και χρήσιμα τα εγγυητικά δικαιώματα τρίτων χωρών. Υπάρχει και το πρόβλημα του περιουσιακού το οποίο, αν το 2004 στο Σχέδιο Ανάν θα μπορούσε να ικανοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό μέσω του τριπλού σχήματος Επιστροφή - Ανταλλαγή - Αποζημίωση, σήμερα φαντάζει πολύ πιο δύσκολο λόγω του οικονομικού και οικοδομικού οργασμού στο βόρειο τμήμα της Κύπρου.
Από τ/κ πλευράς, πέραν των διαβεβαιώσεων για την πολιτική ισότητα, που υπάρχει ειδικό ενδιαφέρον, διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι θα υπάρξει ιδιαίτερη επιμονή στην ερμηνεία και κατανόηση αυτού που η τ/κ πλευρά επαναλαμβάνει συνεχώς περί κυριαρχικής ισότητας. Αυτό που, σύμφωνα με διπλωματική πηγή, τίθεται υπό συζήτηση είναι αυτό που υπήρχε πάντοτε στο τραπέζι και το οποίο αφορά την εσωτερική κυριαρχία των δύο κοινοτήτων. Στο κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη-Έρογλου εισάγεται μόνο η έννοια της εσωτερικής ιθαγενειας και αυτή παράλληλα με την ενιαία κυπριακή ιθαγένεια, η οποία θα διέπεται από ομοσπονδιακό νόμο. Σύμφωνα με τη διατύπωση του Κοινού Ανακοινωθέντος της 11ης Φεβρουαρίου 2014, «όλοι οι πολίτες της ενωμένης Κύπρου θα είναι επίσης πολίτες είτε του ελληνοκυπριακού συνιστώντος κράτους είτε του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους. Το καθεστώς αυτό θα είναι εσωτερικό και θα συμπληρώνει και δεν θα υποκαθιστά με κανέναν τρόπο την ενιαία κυπριακή ιθαγένεια».
Οι Τουρκοκύπριοι σήμερα διεκδικούν κάτι περισσότερο από την εσωτερική ιθαγένεια, το οποίο παλαιότερα περιγραφόταν ως διεκδίκηση του καταλοίπου της εξουσίας, δηλαδή οι εξουσίες που δεν πάνε στην Ομοσπονδία παραμένουν στα ομοσπονδιακά κρατίδια. Σε μεγάλο βαθμό αυτή η θέση, που ηγέρθη από τον Ραούφ Ντενκτάς μετά τις διακοινοτικές ταραχές το 1963/64 και παραπέμπει στο γνωστό αίτημα για παρθενογένεση του κυπριακού κράτους, καλύπτεται από τις Συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ στο έγγραφο Ντάουνερ. Οι Τουρκοκύπριοι σήμερα διά της κυριαρχικής ισότητας ζητούν, σύμφωνα με διπλωματική πηγή, κάτι επιπλέον που εμπεριέχεται στη λεγόμενη Βρετανική Φόρμουλα και έχει να κάνει, υπό κάποιες απόλυτα ρυθμιζόμενες από το Σύνταγμα συνθήκες, με την ευρύτατη αυτονομία που φτάνει μέχρι και του δικαιώματος απόσχισης, όπως έχουν π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο η Σκωτία, η Ουαλία και η Βόρειος Ιρλανδία.
Σύμφωνα με τουρκική πηγή, αυτό είναι το τρίτο βήμα το οποίο αν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είναι διατεθειμένος να κάνει, τότε θα ανοίξει πιο εύκολα ο δρόμος για λύση Ομοσπονδίας στο Κυπριακό. Με λίγα λόγια, αν θεωρήσουμε ως ακραίο μαξιμαλισμό για λόγους διαπραγμάτευσης το αίτημα για δυο ανεξάρτητα κράτη στην Κύπρο, το δίλημμα που θέτει η Τουρκία και φαίνεται να αποδέχεται και η διεθνής κοινότητα είναι είτε λύση χαλαρής Ομοσπονδίας με ευρύτατες δικαιοδοσίες στα συνιστώντα κρατίδια είτε λύση δύο κρατών τα οποία σήμερα λειτουργούν de facto αλλά κάποια στιγμή θα λειτουργήσουν και de jure.
Τα όσα εν ολίγοις λέγονται περί κυριαρχικής ισότητας έχουν να κάνουν στην περίπτωση μιας νέας αποτυχίας στο Κυπριακό, με ευθύνη των Ε/Κ. Τότε, υποστηρίζουν, «θα πρέπει να υπάρχει αναγνωρισμένη νομική βάση για να μπορέσουν να διεκδικήσουν και αυτοί την αναγνώρισή τους». Από την άλλη, αν η ευθύνη της αποτυχίας βαραίνει την τ/κ πλευρά, τότε οι Τουρκοκύπριοι θα είναι καταδικασμένοι να συνεχίσουν να ζουν σε ένα ψευδοκράτος, με αποκοπή μάλιστα κάθε οικονομικής βοήθειας από την ΕΕ.
Το βάρος
Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης σήμερα καλείται να σηκώσει το βάρος κακών χειρισμών και κυρίως της αναξιοπιστίας της ε/κ πλευράς στο Κυπριακό. Αν δεν προχωρήσει να δώσει «αυτό που ξέρει πολύ καλά ότι πρέπει να δώσει», όπως δήλωσε δημόσια και η Μαρία Άνχελα Ολγκίν, τότε τα πράγματα θα δυσκολέψουν για την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και για τον ίδιο τον Πρόεδρο. Δυστυχώς για μας η Τουρκία, όπως διεφάνη και από τη συνέντευξη του Χακάν Φιντάν, μπορεί να πατά σε δύο βάρκες στο Κυπριακό. Να συζητά και λύση αλλά και να συνεχίσει να προωθεί την αναγνώριση του ψευδοκράτους, «όπως έκανε πρόσφατα» στη σύνοδο των τουρκογενών κρατών.
